مش وای فای (Mesh WiFi) چیست؟

چرا اینترنت خانگی شما در بعضی نقاط همیشه ضعیف است یا کاملاً قطع می‌شود؟ پاسخ ساده است: شبکه شما هنوز سنتی است.

روترهای قدیمی تنها از یک نقطه سیگنال پخش می‌کنند؛ بنابراین با افزایش فاصله، وجود دیوارهای متعدد یا بالا رفتن تعداد دستگاه‌های متصل، کیفیت اتصال کاهش می‌یابد و نقاط کور ایجاد می‌شود.

این ضعف از همان روزهای نخست وای‌فای با استاندارد 802.11b در سال ۲۰۰۲ وجود داشت و با وجود پیشرفت‌های امروزی‌ از تجهیزات قدرتمند برندهایی مانند Ubiquiti تا سیستم‌هایی با سرعت ۱.۳ گیگابیت بر ثانیه ساختار تک‌نقطه‌ای همچنان چالش اصلی شبکه‌های سنتی باقی مانده است.

در این مطلب، مزایا و معایب، شیوه راه‌اندازی، توپولوژی و روش‌های انتقال داده در شبکه‌های مش وای ‌فای به‌صورت کامل و کاربردی بررسی شده تا بتوانید بهترین خرید مش وای فای را برای خانه یا محل کار انتخاب کنید.

مش وای‌فای چیست و چگونه کار می‌کند؟

این شبکه نسل جدید شبکه‌های بی‌سیم است که برای پوشش کامل و ثابت اینترنت طراحی شده است. در این سیستم، دیگر همه چیز به یک روتر مرکزی وابسته نیست. چند دستگاه کوچک به نام نود در نقاط مختلف نصب می‌شوند و با یکدیگر ارتباط پویا برقرار می‌کنند. هر گره مانند یک مسیر مستقل عمل می‌کند و داده‌ها را میان خود منتقل می‌کند تا شبکه همیشه در بهترین وضعیت عملکرد باقی بماند.

این نودها می‌توانند از طریق کابل شبکه یا ارتباط بی‌سیم با هم متصل شوند. وقتی یکی از مسیرها ضعیف شود یا ترافیک روی نودها زیاد شود، سیستم به‌ صورت خودکار بهترین مسیر برای انتقال داده‌ها را انتخاب می‌کند. این قابلیت که به آن خودترمیمی (Self-healing) گفته می‌شود، باعث می‌شود حتی هنگام حرکت در خانه یا تغییر مکان دستگاه، اتصال این شبکه بدون قطعی و با کیفیت بالا باقی بماند.

همین سازوکار هوشمند باعث می‌شود مش وای ‌فای نسبت به روترهای معمولی یا تقویت‌کننده‌های سیگنال کارآمدتر، مطمئن‌تر و با پوشش بهتر باشد.

چرا به مش وای ‌فای نیاز داریم؟

وای‌فای سنتی معمولاً همه خانه یا محل کار را پوشش نمی‌دهد و نقاط کور ایجاد می‌کند؛ روتر و اکستندرهای قدیمی هم با فاصله زیاد یا تعداد بالای دستگاه‌ها سریع افت سرعت پیدا می‌کنند.

با افزایش موبایل‌ها، لپ‌تاپ‌ها، تلویزیون‌های هوشمند و دستگاه‌های IoT، شبکه به سیستمی نیاز دارد که پوشش کامل، قابل‌گسترش و بدون وقفه ارائه کند. مش وای‌فای دقیقاً برای همین کار طراحی شده است: حذف نقاط کور، پاسخ‌گویی به تقاضای زیاد و ایجاد شبکه‌ای پایدار که هیچ‌وقت خاموش نمی‌شود.

مزایای مش وای ‌فای

مش وای‌فای برای بهبود پوشش و پایداری شبکه طراحی شده و مزایای مهمی دارد که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• پوشش کامل و پایدار اینترنت در تمام نقاط خانه یا محل کار بدون نقاط کور
• مدیریت هوشمند و خودکار اینترنت بین دستگاه‌ها با فناوری توزیع صحیح داده‌ها
• جابجایی راحت بین نقاط مختلف خانه یا دفتر بدون افت اتصال (Seamless Roaming / رومینگ یکپارچه)
• امنیت بالا با استانداردهای جدید وای‌فای (WPA2/WPA3)
• کیفیت و سرعت بهبود یافته برای تماشای ویدیو، بازی آنلاین و تماس تصویری
• امکان گسترش آسان شبکه و پشتیبانی از تعداد زیادی دستگاه حتی در خانه‌های بزرگ
• سیستم خودترمیمی که بهترین مسیر انتقال داده‌ها را به صورت هوشمند انتخاب می‌کند
• نصب و مدیریت ساده شبکه از طریق اپلیکیشن موبایل
• یک شبکه و یک رمز عبور (SSID واحد) برای تمامی دستگاه‌ها
• عملکرد کلی بهتر و سریع‌تر نسبت به روترهای معمولی، با مسیردهی بهینه و کاهش تاخیر

معایب مش وای فای

مش وای ‌فای با وجود مزایای زیاد، محدودیت‌هایی هم دارد که بهتر است قبل از انتخاب بدانید:

• هزینه بالاتر نسبت به یک روتر ساده
• نیاز به چند نود برای پوشش کامل خانه‌های بزرگ
• افت سرعت در صورت استفاده از اتصال بی‌سیم بین نودها (Backhaul)
• پیچیدگی بیشتر نسبت به روتر ساده و نیاز به مدیریت برای بهینه‌سازی
• ممکن است برای خانه‌ها یا فضاهای کوچک ضروری نباشد.

ساختار توپولوژی مش در شبکه

توپولوژی مش به نحوه اتصال نودها (روترهای کوچک یا گره‌ها) به یکدیگر در شبکه گفته می‌شود. در ادامه، انواع شبکه مش وای فای را بررسی و ویژگی‌های هر یک را معرفی می‌کنیم.

مش کامل (Full Mesh)

هر نود مستقیماً به تمام نودهای دیگر متصل است و بیشترین پایداری و مسیرهای جایگزین را فراهم می‌کند.

مش جزئی (Partial Mesh)

گره‌ها فقط به برخی از سایر گره‌ها متصل هستند؛ این ساختار هزینه و پیچیدگی کمتری دارد، اما مسیرهای جایگزین محدودتری ارائه می‌کند.

ترکیبی (Hybrid)

این توپولوژی ترکیبی، از شبکه کامل و جزئی تشکیل شده و برای تعادل بین هزینه، پایداری و عملکرد استفاده می‌شود.

در شبکه‌های محلی، نودها معمولاً داده‌ها را از طریق مسیرهای مستقیم یا کوتاه‌ترین مسیر به روتر اصلی (Controller) منتقل می‌کنند. این اتصال می‌تواند هم به صورت بی‌سیم و هم با کابل شبکه باشد، و مسیرهای انتقال با توجه به قدرت سیگنال و میزان ترافیک بهینه‌سازی می‌شوند.

روش‌های انتقال داده در شبکه مش

در شبکه مش وای فای، چندین واحد شبکه به‌ صورت چند مسیره و غیرمتمرکز به یکدیگر متصل هستند. به همین دلیل، برای انتقال داده بین دو نقطه از دو روش اصلی استفاده می‌شود: روش مسیریابی (Routing) و روش سیلابی (Flooding).

هرکدام از این روش‌ها بسته به نوع شبکه و شرایط مختلف، کاربرد مناسب خود را دارند.

روش مسیریابی (Routing)

در این روش، شبکه به‌ صورت هوشمند بهترین مسیر را برای عبور داده‌ها انتخاب می‌کند. یعنی قبل از ارسال اطلاعات بررسی می‌شود که کدام مسیر سریع‌تر، خلوت‌ یا بدون قطعی‌ است.

برای مثال، فرض کنید می‌خواهید از نقطه A به C برسید، اما مسیر مستقیم شلوغ است. شبکه مانند یک نقشه‌یابی هوشمند عمل می‌کند و مسیر جایگزین A→B→C را انتخاب می‌کند تا داده‌ها سریع‌تر و بدون تاخیر منتقل شوند.

روش سیلابی (Flooding)

در این روش، هر نود پیام را برای تمام نودهای اطراف خود ارسال می‌کند. این کار باعث می‌شود پیام حتماً به مقصد برسد، حتی اگر بعضی مسیرها قطع یا ضعیف باشند. با این حال، پیام ممکن است چند بار از مسیرهای مختلف منتقل شود و ترافیک شبکه افزایش یابد.

برای مثال، فرض کنید نود A پیام را به B و C می‌فرستد، سپس این نودها پیام را به نودهای اطراف خود منتقل می‌کنند، در نهایت پیام از چند مسیر مختلف به مقصد می‌رسد و احتمال گم شدن آن بسیار کم است.

♦♦♦ در بلاگ نیکنامان آی تی بخوانید: روتر چیست؟کاربرد در شبکه، انواع + 5 برند برتر بازار

کاربردهای مش وای فای (Mesh Wi-Fi)

مش وای ‌فای در موقعیت‌های مختلف به بهبود پوشش و پایداری اینترنت کمک می‌کند. از جمله کاربردهای اصلی آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خانه‌ها و محیط‌های مسکونی: اتصال پایدار و بدون قطعی برای تمامی دستگاه‌ها
• ادارات و سازمان‌ها: اینترنت یکپارچه و بدون قطعی برای کارکنان و تجهیزات در فضاهای وسیع
• محیط‌های صنعتی و IoT: کنترل و مانیتورینگ دستگاه‌ها و سیستم‌های هوشمند
• ارتباط بین دستگاه‌ها بدون اینترنت: تبادل داده بین دستگاه‌های متصل به شبکه
• امنیت و پزشکی: پشتیبانی از سیستم‌های امنیتی و مانیتورینگ پزشکی
• خدمات عمومی و سازمانی: فراهم کردن ارتباطات پایدار برای سیستم‌ها و خدمات مورد نیاز

راه‌اندازی شبکه مش وای‌ فای در خانه

راه‌اندازی شبکه مش وای ‌فای ساده و سریع است و معمولاً از طریق اپلیکیشن سازنده انجام می‌شود. مراحل اصلی شامل موارد زیر است:

1.نصب و آماده‌سازی اولیه

ابتدا مودم را روشن کنید و اپلیکیشن مخصوص برند روتر مش را نصب کنید. سپس یک حساب کاربری بسازید و در صورت نیاز، روتر اصلی و نودها را ریست کنید تا برای همگام‌سازی آماده شوند. در ادامه، روتر اصلی (Node اصلی) را از طریق کابل LAN به مودم متصل کنید تا فرآیند راه‌اندازی آغاز شود.

2.جایگذاری نودها در بهترین نقاط

برای داشتن پوشش پایدار، جایگذاری درست نود‌ها بسیار مهم است. نود‌ها را در نقاط میانی خانه یا محل کار قرار دهید؛ ترجیحاً نزدیک پریز برق و دور از کابینت‌ها و دیوارهای ضخیم. فاصله مناسب میان هر دو نود معمولاً حدود ۹ متر یا معادل دو اتاق است. در پایان، وضعیت سیگنال هر نود را با چراغ LED یا از طریق اپلیکیشن بررسی کنید و در صورت ضعیف بودن، محل قرارگیری را تنظیم کنید.

3.اتصال نودها و ایجاد شبکه

نودهای ماهواره‌ای را روشن کنید تا به‌ طور خودکار به روتر اصلی متصل شوند. بعد از تکمیل اتصال، یک نام شبکه (SSID) انتخاب کنید. اگر دستگاه‌های ثابتی مثل تلویزیون یا کنسول بازی دارید، می‌توانید آن‌ها را برای سرعت بهتر از طریق کابل LAN به نزدیک‌ترین نود متصل کنید.

4.انتخاب مسیر اتصال: Backhaul سیمی یا بی‌سیم

برای ارتباط بین نودها، دو روش وجود دارد:

Backhaul بی‌سیم: ارتباط داخلی نودها از طریق فرکانس‌ ۲.۴ یا ۵ گیگاهرتز انجام می‌شود. بسیاری از سیستم‌های مش یک باند ۵ گیگاهرتز اختصاصی دارند تا سرعت و عملکرد شبکه در سطح بالاتری باقی بماند.

Backhaul سیمی: اتصال نودها با کابل شبکه که بهترین انتخاب برای داشتن ارتباط پایدار، سریع و امن بین نودهاست.

5.تنظیمات مدیریتی پس از نصب

پس از ایجاد شبکه، بهتر است چند تنظیم مهم را فعال کنید تا مدیریت دقیق‌تری روی عملکرد مش داشته باشید:

QoS: اولویت‌بندی ترافیک اینترنت برای مواردی مثل بازی، استریم یا وب‌گردی.

کنترل والدین: ساخت حساب جداگانه برای اعضای خانواده، محدود کردن دسترسی‌ها و تعیین محدودیت زمانی.

مدیریت دستگاه‌ها: مشاهده وضعیت نودها، میزان ترافیک و کنترل دستگاه‌های متصل از طریق داشبورد اپلیکیشن.

مدیریت شبکه مش: مشاهده میزان استفاده از شبکه، سایت‌های بازدید شده و لیست کاربران، دریافت نوتیفیکیشن ورود کاربران جدید، بررسی بدافزارها و گزارش حملات سایبری و به‌ روزرسانی فریم‌ورک دستگاه‌ها از طریق داشبورد اپلیکیشن.

شبکه مهمان: امکان ایجاد شبکه جداگانه برای مهمان‌ها بدون دسترسی به دستگاه‌های اصلی.

جدول مقایسه مش وای ‌فای با روتر سنتی و اکستندر

برای اینکه دید واضح‌تری از عملکرد هر روش داشته باشید، خلاصه‌ی مقایسه آن‌ها را در جدول زیر قرار داده‌ایم.

چگونه بهترین سیستم Mesh Wi-Fi را انتخاب کنیم؟

برای انتخاب بهترین سیستم مش وای‌ فای، چند نکته کلیدی وجود دارد که به شما کمک می‌کند شبکه‌ای بدون قطعی، سریع داشته باشید.

ابتدا باید مساحت و فضای مورد نظر برای پوشش وای ‌فای مشخص شود؛ تعداد نودها باید بر اساس اندازه خانه یا محل کار تعیین شود تا تمام نقاط تحت پوشش قرار بگیرند. همچنین ساختار خانه یا محل کار، شامل دیوارها، طبقات، درب‌ها و پنجره‌ها، روی قدرت و کیفیت سیگنال تاثیر دارد و باید در نظر گرفته شود.

سرعت و استاندارد وای‌فای هم اهمیت بالایی دارد؛ مدل‌هایی با Wi-Fi 5، Wi-Fi 6 یا Wi-Fi 6E بسته به نیاز شما می‌توانند تجربه بهتری از اینترنت ارائه دهند. علاوه بر این، امنیت و امکان به‌ روزرسانی نرم‌افزار دستگاه‌ها برای محافظت از شبکه و داده‌های شما ضروری است.

نهایتاً، توجه به ظرفیت آنتن‌دهی نودها و برندهای پرطرفدار مانند گوگل نست، تی‌پی‌لینک، لینکسیس و یوبیکیوتی می‌تواند در انتخاب محصول مناسب به شما کمک کند و تجربه استفاده از شبکه مش را بهینه کند.

برندها و محصولات پیشنهادی مش وای ‌فای

برای داشتن تجربه بهتر و پایدار از شبکه مش وای ‌فای، انتخاب محصولات معتبر اهمیت زیادی دارد. برندهایی مثل Ubiquiti Amplifi و اکسس پوینت یوبیکیوتی UAP-AC-Mesh پوشش گسترده و عملکرد قدرتمندی دارند و مناسب خانه‌ها و محیط‌های بزرگ هستند. سیستم‌های مش وای فای تی پی لینک TP-Link Easy Mesh و Tenda Nova ساده و سریع نصب می‌شوند و برای خانه‌های کوچک تا متوسط گزینه‌های خوبی هستند. همچنین Netgear Orbi با رومینگ بدون قطعی، تجربه مناسبی برای خانه‌های چند طبقه ارائه می‌دهد. انتخاب محصول مناسب بستگی به اندازه خانه، تعداد دستگاه‌ها و نیاز شما به سرعت و پوشش شبکه دارد.

جمع‌بندی

مش وای‌فای امکان پوشش کامل، اتصال یکنواخت و مدیریت هوشمند دستگاه‌ها را فراهم می‌کند و برای خانه‌ها و محیط‌های کاری با فضای بزرگ یا تعداد زیاد دستگاه‌ها مناسب است. با این حال، هزینه بالاتر و نیاز به چند نود در فضاهای وسیع از محدودیت‌های آن است.

اگر می‌خواهید شبکه‌ای قوی، یکپارچه و قابل گسترش داشته باشید و بودجه کافی برای خرید مش وای فای دارید، انتخاب مش وای ‌فای مناسب خواهد بود. برای فضاهای کوچک یا تعداد محدود دستگاه، روتر سنتی یا اکستندر می‌تواند گزینه ساده‌تر و اقتصادی‌تر باشد.